Ծնված լինելով Սայգոնում (Վիետնամ, հոկտեմբերի 14, 1988թ.)՝ բանաստեղծ և խնբագիր Օուշեն Վոնգը (իսկական անունը՝ Քուըկ Վին Վոնգ. Օուշեն անունով նրան կնքել է մայրը ԱՄՆ արտագաղթելուց հետո) մեծացել է ԱՄՆ Քոնեքթիքութ նահանգի Հարթֆորդ քաղաքում: Գիտակցելով, որ անգրագիտությունը կործանում է իր ընտանիքը, Վոնգը հարազատների մեջ եղավ առաջին տառաճանաչը (11տ.): Ավագ դպրոցում սովորելու տարիներին որոշում է լքել Քոնեքթիքութն ու տեղափոխվում է Նյու Յորք: Ավարտում է Նյու Յորքի Բրուկլին արվեստների ակադեմիան, որպես 19-րդ դարի անգլիական գրականության մասնագետ: Այժմ Վոնգն ապրում և ստեղծագործում է Նորթհեմթոնում (Մասաչուսեթս,ԱՄՆ):

Օուշենի առաջին ժողովածուն՝ «Այրվածքներ»՝ բաղկացած ընդամենը 40 էջից, տպագրվել է 2011թ., որի համար նույն թվականին Պոեզիա անվանակարգում ստացել է Ստենլի Կյունիցի անվան երիտասարդական մրցանակ:  Այնուհետև, 2013թ. տպագրվեց երկրորդ ժողովածուն՝ «Ո՛չ» վերնագրով, որի համար մրցանակներ ստացավ՝ 2013թ. Չադ Ուոլշի անվան մրցանակաբաշխությունից և Էլիզաբեթ Ջորջի հիմնադրամից, 2014թ. հոնորար՝ Ռութ Լիլի Ռոզենբերգի ընկերությունից, ինչպես նաև նույն թվականին ստացավ Պուշկարտի մրցանակ: 2016թ. լույս տեսավ նրա «Գիշերային երկինքը՝ թաց սպիներով» բանաստեղծությունների ժողովածուն, որը անմիջապես դարձավ բեսթսելլեր: Նույն թվականի ապրիլին հրատարակչությունը ստիպված եղավ երկրորդ անգամ տպագրել գիրքը: Վոնգն այդ գրքի շնորհիվ հաղթող ճանաչվեց Ուայթինգ մրցանակաբաշխությունում, արժանացավ Թ.Էլիոթի անվան մրցանակին և Ֆելիքս Դեննիսի անվան «Լավագույն ժողովածուի հեղինակ» կոչմանը: 2019թ. հունիսի 4-ին լույս տեսավ նրա դեբյուտային վեպը «Երկրի վրա մենք համարյա չքնաղ ենք» խորագրով և վեց շաբաթ շարունակ պահեց բեսթսելլերի տիտղոսը, շուրջ տասը երկրում և ավելի քան 90 պարբերականում արժանացավ «Տարվա լավագույն գիրք» կոչմանը, ինչպես նաև հաղթեց Մարկ Տվենի և Դիլան Թոմասի անվան, Նյու Ինգլանդ Բուք և Դիջիթալ Բուք Ուորլդ մրցանակաբաշխություններում:

«Վոնգը հզոր և տաղանդավոր դիտորդ է. ազդեցուցիչ ու գրեթե կատարյալ». ասում է Նյու Յորք Թայմսը:

 

 

Օրերից մի օր կսիրեմ

Օուշեն, դու մի՛ վախեցիր:

Ճանապարհի վերջն այնքան առաջ է,

որ արդեն իսկ հետևում է մեր:

Մի՛ անհանգստացիր:

Հայրդ պարզապես հայրն է քո,

մինչև մեկնումեկդ մոռանա դա.

ինչպես ողնաշարը չի հիշում թևերն իր՝

անկախ նրանից՝ քանի անգամ ենք տապալվում գետնին:

Օուշեն, դու լսո՞ւմ ես ինձ:

Մարմնիդ ամենասիրուն մասն այն մեկն է,

որտեղ մորդ ստվերն է ընկնում:

Ահա մանկության տունը.

հավասարեցված հողին, դիմացը՝ կարմիր ազդանշան:

Մի՛ անհանգստացիր:

Արի կոչենք այն հորիզոն.

ոչինչ, որ երբեք չհասնես դրան:

Իսկ այժմ

թռի՛ր:

Հավատացնում եմ՝ փրկարարական նավակ չէ սա:

Ահա այն մարդը,

ում ձեռքերը լայն են բացված հեռացումներդ ընդունելու համար:

Եվ ահա այն պահը

(լույսերն անջատվելուց հետո),

երբ նրա ոտքերի արանքում

դեռ աղոտ լույսի շող է նշմարվում:

Ո՜նց ես նորից ու նորից օգտագործում այն՝

գտնելու համար ձեռքերդ:

Դու երկրորդ շանս ուզեցիր.

և տրվեց քեզ մի դատարկ բերան:

Մի՛ վախեցիր.

ատրճանակի կրակոցը լոկ ճիչն է մարդկանց,

ովքեր փորձում են մի քիչ էլ ապրել:

 

Օուշեն,

Օուշեն,

արթնացի՛ր:

Մարմնիդ ամենասիրուն մասն այն մեկն է,

որտեղից կառավարվում է այն:

Եվ հիշի՛ր.

մենությունը նույնպես ժամանակ է՝ անցկացված աշխարհի հետ:

Ահա այն սենյակը, որտեղ բոլորը ներկա են:

Մեռած ընկերներդ անցնում են միջովդ,

ոնց դու քամու ղողանջի միջով ես անցնում:

Ահա մի գրասեղան՝

մետաղալարե ոտքով և աղյուսով, որ դիմանա:

Այո, ահա մի սենյակ.

տաք ու արյունատար,

երդվում եմ,

երբ արթնանաս

պատերն այս

մաշկի հետ կշփոթես:

Համարյա եզրին

Լինել այնքան երիտասարդ,

որ հավատալ՝ ոչինչ չի փոխի նրանց.

նրանք քայլում են ձեռք ձեռքի տված

դեպի խառնարանը ռումբի:

 

Գիշեր՝ լեցուն սև ատամներով:

 

Կեղծ ռոլեքսը

աղջկա դեմքին խփվելուց շաբաթներ անց

մազերին երևում է որպես մանրանկար լուսնի:

Այս տարբերակում օձն անգլուխ է.

անշարժ՝ ինչպես սիրահարների կծիկից պոկված թելը:

Նա բարձրացնում է ներա սպիտակ բամբակե բլուզը՝

մերկացնելով հաջորդող ժամը:

Նրա ձեռքը:

Նրա ձեռքերը:

Վանկերը՝ նրանց միջև:

 

Օ հայր, օ նախանշան,

սեղմիր ներան, ինչպես դաշտն է ծվատում իրեն ծղրիդի ճիչով:

Ուսուցանիր ինձ

փլատակները տուն դարձնել կոնքոսկրերով:

 

Օ մայր, օ ձեռք րոպեի,

ուսուցանիր ինձ իշխել մարդուն,

ինչպես ծարավն է իշխում ջրի վրա:

 

Թող բոլոր ջրերը նախանձեն մեր բերաններին:

Թող բոլոր համբույրները դիպչեն մարմնին

եղանակի նման,

երբ խնձորենին շանթահարում է երկրագունդը

կարմիր սմբակներով:

Եվ ես՝

քո որդին:

Կեղծ նավակ

Դեղին պլաստմասսե

սև ծով.

 

աչքակերպ բեկոր

մթագնած քարտեզի վրա.

 

ոչ մի ափ

ժամանումի կամ բաժանման.

 

ոչ մի քամի,

բայց սպասում, որ մղում է առաջ.

 

իբր թե

կարող ենք սողոսկել վայրկյանի մեջ

ու երբևէ չհեռանալ.

 

կեղծ նավակ.

անթի.

և ալիքներ՝

մի-մի կանաչ լամպ

ժամկետանց.

 

կեղծ նավակ.

կեղծ տերև՝

ընկած կեղծ ծառից.

սպասում.

 

սպասում,

իբր թե

ճնճղուկները՝

գլխավերևումդ կքած,

դեռևս խոցված չեն

իրենց իսկ անվամբ:

 

Մի լավ բան ասա

Կրկին կանգնած ես ականապատ դաշտում:

Մեկը, ով վաղուց մեռած է,

տեղեկացնում է քեզ,

որ ճիշտ այնտեղ ես, որտեղ սովորում են պարել:

Ձյունը շուրթերիդ վրա

նման է աղի կտորի.

դու ցատկում ես քո մի մահից մյուսը.

սև՝ ինչպես օրերն Աստծո:

Ձեռքերդ փոքրիկ ճեղքեր են բացում քամու մեջ:

Դու ինչ-որ բան ես, որն արարվել է:

Արարվել է վերապրելու համար:

Ասել է, թե՝ դու ինչ-որ մեկի որդին ես:

Եթե բացես աչքերդ,

կհայտնվես հին տանը՝

դեղին առագաստներով նախշված վերմակի տակ:

Մորդ սիրեցյալը ծնկում է մահճակալիդ առաջ.

նորից.

գլուխը՝ ճաղատ, բայց և օղակված կարմիր մազերով,

ինչպես մոլորակ կրակների վրա:

Օդում վիսկի և օրեոներ են ճզմված:

Ձյունը թափվում է պատուհանիդ արանքով.

չստացված հեքիաթիդ մոխիրները:

Նրա թանաքոտ ձեռքը կրծքիդ վրա:

Դու շարունակում ես պարել ականապատ դաշտի մեջտեղում.

անշարժ:

Վարագույրը ծածանվում է:

Մեղրածոր լույսը դռանդ տակ:

Նրա շունչը:

Նրա թաց կապույտ դեմքը.

երկրագունդ՝ պտտվող առանց ուղեծրի:

Եվ…ուզում ես ինչ-որ մեկն ասի.

«Հե՛յ, կարծում եմ՝ հրաշալի ես պարում:

Մի քիչ վալս, որի համար արժի մեռնել, սիրելիս»:

Թեև այս ցանկությունն արդեն անցյալում է:

Հենց այդ գիշեր, շատ արագ,

կհավաքես ճամպրուկդ՝ սիրելի նոթատետրով

(մայրդ 45 է)՝

վստահաբար իմանալով,

որ ամենալավ ապաստանը միշտ էլ

գլխումդ եղած մտքերն են,

որ այդպես արդար է

(պետք է, որ լինի).

նախ մեր ձեռքերը վնասում են մեզ,

ապա՝ ցույց տալիս աշխարհը:

Ոնց կարող ես սիրել աշխարհը,

երբ քեզնից բացի այլ բան չկա սիրելու:

Այստեղ կա՛նգ առ:

Քայլի՛ր.

հե՛տ՝ դեպի մառախուղը,

պարսպապատ դաշտը ականների,

որտեղ նույնիսկ պարանոցիդ երակը

չի պատկանում քեզ ամբողջովին:

Այժմ կարող ես քայլել:

Կարող ես չլինել ոչինչ

և, այնուամենայնիվ, շնչել:

Հավատա՛ ինձ:

 

 

Տնաքանդ

Ահա, թե ոնց էինք պարում.

մեր մայրերի զգեստները՝ ձգված մինչև

կրունկները մեր.

օգոստոսի վերջ,

երբ ձեռքներս մուգ կարմիր էին դառնում:

Եվ ահա, թե ոնց էինք սիրում.

հինգերորդ բաժակ օղի,

միջօրե ձեղնահարկում,

մազերիս միջով սահող մատներդ.

մազերս՝ բոց հրե:

Մենք փակեցինք մեր ականջները,

և հորդ զայրույթի պոռթկումները

սրտխփոցներ թվացին:

Իսկ երբ մեր շուրթերը դիպան իրար,

օդը դագաղի մեջ փակվեց:

 

Սրտի թանգարանում

երկու անգլուխ մարդ

այրվող տուն են կառուցում:

 

Բուխարու վերևում միշտ մի հրացան է կախված:

 

Միշտ ևս մեկ ժամ սպանելու,

ապա՝ աղոթելու, որ աստվածներից մեկը

վերադարձնի կորցրածը մեր:

Եթե ոչ ձեղնահարկը, ապա՝ մեքենան:

Եթե ոչ մեքենան, ապա՝ երազը:

Եթե ոչ տղային, գոնե՝ նրա հագուստը:

Եթե ոչ ողջ, ուրեմն… դի՛ր լսափողը:

Քանզի

տարին տարածություն է լոկ,

որի միջով պտույտ ենք գործում:

Ասել է, թե՝

ահա պարը մեր՝ միայնակ

քնած մարմիններում:

Ասել է, թե՝

ահա սերը մեր՝

դանակ լեզվի վրա,

որ մեկ այլ լեզվի է կերպափոխվում:

 

 

Անվերնագիր (կապույտ, կանաչ, շագանակագույն).
յուղաներկ՝ կտավի վրա. Մարկ Ռոթկո. 1952

Հեռուստատեսությամբ ասում են՝

ինքնաթիռները բախվել են շենքերին:

Եվ… ես ասացի այո, որովհետև դու

խնդրեցիր, որ մնամ:

Մենք աղոթում ենք ծնկաչոք,

երևի, որովհետև միակ միջոցը,

որ Տերը լսի մեզ,

սատանային այդչափ մոտ լինելն է:

 

Այնքան բան կա, որ ուզում եմ պատմել քեզ:

Օրինակ, որ իմ մեծագույն մրցանակը

Բրուկլինի կամրջի երկայնքով քայլելն ու

թռիչքի մասին չմտածելն էր:

Կամ, որ մեր կյանքը ջրին է նման.

դիպչում ենք նոր լեզվի՝

միևնույն ժամանակ գաղտնի պահելով անցած ուղին:

Ասում են՝ երկինքը կապույտ է,

բայց ես հո գիտեմ, որ սև է՝

օդի մեջ զտված:

Դու միշտ հիշելու ես անցյալդ,

երբ ցավի մեջ լինես:

 

Այնքան բան կա, որ ուզում եմ պատմել քեզ:

Բայց մեկ կյանք եմ վաստակել միայն:

Եվ ոչինչ չեմ շահել:

Ոչ մի բան:

Թերևս մեկ զույգ ատամներ. ամենավերջում:

 

Հեռուստատեսությամբ չեն դադարում հայտարարել՝

Ինքնաթիռները…

Ինքնաթիռները…

Եվ ես,

ջարդոտված ծաղրասայրակներից կառուցված սենյակում կանգնած,

սպասում եմ:

Նրանց թևերը տրոփում են մշուշոտ չորս պատերի մեջ:

Միայն դու էիր այնտեղ.

իբրև մի պատուհան:

Աղոթք՝ հանուն նորօրյա նզովյալների

Թանկագին Հայր,

թող ներվի ինձ այն, ինչ տեսել եմ:

 

Փայտե ցանկապատից անդին

շոգից կիզված դաշտն էր,

և մի մարդ

ծակում էր մյուսի կոկորդը:

Փայլում էր պողպատը

քրտնածոր պարանոցի վրա:

 

Ների՛ր, որ չեմ տվել անունը Քո,

որ մտածել եմ՝

սա է այն, ինչով բոլոր աղոթքներն են սկսվում –

Խնդրում եմ բառը քամին ծվատելով,

դարձնելով այն, ինչ լսում է տղան

(երբ կարիք ունի իմանալու),

թե ինչպես է ցավը մարմինը զոհաբերում

մեղսագործին:

 

Հանկարծ ժամանակը կանգնեց:

Տղամարդը ծնկի իջավ,

շուրթերը սեղմեց սև կոշիկներին,

բառերը դուրս թռան նրա բերանից

որպես տերողորմյաներ՝

քայքայված կրկնությունից Հայր բառի:

 

Արդյո՞ք մեղավոր եմ ես

այդ աչքերը սիրելու հարցում,

տեսնելու ինչ-որ բան այդքան պարզ ու լուրթ,

աղաչելու, որ դրանք մնա՛ն պարզ ու լուրթ:

Արդյո՞ք դողաց այտս,

երբ խավարը բողբոջեց նրա ճարմանդից

և ծորաց կեղտին դարչնագույն:

 

Հա՛յր, որքա՜ն հաճախ ես ընդունում կերպարանքը շեղբի…

Բայց

թույլ տուր սկսել նորից:

Մի տղա կա,

որ ծնկի է իջնում

ամռան առջև դռները քացի տալով բացած տան մեջ:

Մի հարց կա,

որ կրծում է նրա լեզուն:

Մի դանակ կա՝

կոկորդում օթևանած,

որ հոլովում է անունդ:

Թանկագին Հայր,

ի՞նչ է մնում այն տղայից,

որ տղա չէ այլևս:

Խնդրում եմ –

ի՞նչ է մնում հովվից,

երբ գառները գիշատիչներ են:

 

Թարգմանությունը՝ Անուշ Հեքիմյանի