Դանիելի հետ մտնում ենք հյուրասենյակ, որտեղ առաջարկում եմ թեյ, սուրճ, վիսկի կամ կոճապղպեղով գարեջուր: Դանիելն էլ ամեն ինչից հրաժարվում է. երկուսս էլ ուզում ենք ձևական սկիզբը բաց թողնել: Բայց ննջարան մտնելուց առաջ, այնուամենայնիվ, ասում է՝ հետո սուրճը չէր խանգարի: Նկատի ունի՝ սեքսից հետո: Ասում է ու ժպտում:
Դու կարող ես առանց լողանալու երկար ապրել:
Հյուրասենյակը, ննջասենյակը, փոքր խոհանոցն ու լայն միջանցքը՝ իր բոլոր անկյուններով, շվեդական գրապահարանով, արդեն հնացած համակարգչային սեղանով ու հազվագյուտ ծովային քարերի հավաքածուով, ամեն ինչը մամայից է մնացել: Իմ համեստ ու խեղճ մամայից: Այս տանը ես մենակ մի գույք ունեմ, որը գնել եմ ինքս՝ սեփական ջանքերով:
Դանիելը ոչ մի հոտ չի զգում ննջասենյակից: Չպիտի էլ զգա, իհարկե, բայց, ամեն դեպքում, ուղեղը մեզ հետ խաղում է դաժան խաղեր: Երբ կոֆե ես խմում, որի մեջ խավարասեր է սատկել, կոֆեի համը չի փոխվում այնքան ժամանակ, մինչև դու նկատես խավարասերին կամ քեզ դրա մասին մեկը ասի: Բայց Դանիելի միայն դեմքի արտահայտությունն է փոխվում: Բոլորի դեմքերինն է փոխվում:
Դու կարող ես սիրահարվել կնոջդ ամենամոտիկ ընկերուհուն:
Դանիելի դեմքի արտահայտությունը բավական ծանոթ է, հարազատ: Սա ադեկվատ մարդու առաջին արձագանքն է, երբ ննջասենյակի մուտքի մոտ տեսնում ես փայտից սպիտակ դագաղ, անկախ նրանից՝ մեջն ով կա, ինչ կա: Ննջող կա, քնած կա, թե դեռ պատրաստվում են մեկին թաղել: Այս ննջասենյակում ես քնել եմ շատ դանիելների հետ, բայց բոլորի դեմքի արտահայտությունն այդ պահին ամբողջությամբ նույնն է: Երբ դու երեսունին մոտ կին ես, նման դետալներն ուշադրությունիցդ չեն վրիպում:
Դու կարող ես մարդ սպանել ու քեզ չզգալ հանցագործ:
Դու կարող ես մեկի հետ գիշերն անցկացնել, հաջորդ օրը մոռանալ նրա դեմքը:
Բայց դու չես կարող քնել մի սենյակում, որտեղ դագաղ է դրված: Սպիտակ դագաղ՝ մեջտեղում կարմիր փոքրիկ խաչ՝ առանց ավելորդ նախշերի:
Դանիելը անում է մի քայլ հետ՝ սարսափ ֆիլմերի տեսարանների պես, ու վախեցած նայում է ինձ: Ես տեսնում ու զգում եմ նրա անհանգստությունը, որն ինձ այդքան դուր է գալիս: Համարյա զգում եմ քրտինքի հոտը, որը ձգտում է պատռել շապիկի գծած սահմանները: Սա է մարտահրավերի ճակատագրական պահը, երբ Դանիելը պիտի որոշի իր հաջորդ քայլը: Արամները, կարենները, վահագնները, բոլորը կայացրել են իրենց որոշումը, այժմ հերթը Դանիելինն է:
— Էս ինչ-որ կատակ ա՞,- հարցնում է Դանիելը:
— Էս իմ մաման ա:
Զմռսման ժամանակակից հնարավորություններն անգնահատելի են, բացատրում եմ ես: Մարմինը սկսում է քայքայվել անմիջապես սրտի կանգից հետո, ու մի քանի ժամից արդեն կարող ես նայել դիակին ու չճանաչել սեփական մորդ: Ես էդպես չեմ ուզում, ասում եմ ես:
Երբ մարմնից ամբողջությամբ դուրս են գալիս հեղուկներն ու գազերը, բացատրում եմ ես, մարմինը լվանում են ֆորմալդեհիդի ու ալկոհոլի լուծույթով: Կամ ֆորմալդեհիդի ու ջրի լուծույթում: Ճիշտ անելու դեպքում մարմինը կարելի է թարմ պահել մինչև 10 տարի:
— Մինչև 10 տարի, հա՞,- Դանիելը հարցնում է:
— Մինչև 10 տարի:
Ես հանգստացնում եմ նրան, ասում եմ՝ միակ սարսափը, որը կարող է վրա հասնել, մամայի արթնանալն է: Կտրուկ ու անսպասելի: Բայց քանի որ դա նույնիսկ տեսականորեն հնարավոր չէ, ուրեմն՝ Դանիելը անհանգստանալու ոչինչ չունի: Փաստերը չեն կարող վնաս լինել, միայն մեր վերաբերմունքը դեպի դրանց:
Ասա՝ չկա տենց բան: Ո՞նց կարող է սա սարսափելի չլինել: Թքի երեսիս, Դանիել ջան, ու գնա:
Ես տեսնում եմ, զգում ու շնչում եմ նրա վախը: Այն համարյա շոշափելի է, վախից հետաքրքիր հոտ է փչում: Դանիելը չի գնում:
— Ես շատ եմ սիրում մամային:
Ես, ասում եմ, պարբերաբար բացում եմ կափարիչը ու նայում մամային: Վիսկի եմ բերում այստեղ ու խմում եմ նրա մոտ, պատկերացնում եմ, որ մաման էլ է խմում հետս: Քանի որ ես պարբերաբար խնամում եմ նրա դեմքը, մեյք-ափ եմ անում, սանրում եմ մազերը, մամայի տեսքը ոչնչով չի տարբերվում իր լավագույն օրերին ունեցած տեսքից: Այսպես ես նրան տեսել եմ եղբորս հարսանիքին, այսպես եմ հիշում նրան երեկոյան զբոսանքների ժամանակ:
— Այսինքն… չեք թաղե՞լ:
Մարդկանց համար թաղել ենք, ասում եմ: Մարդիկ ուզում են թաղում տեսնել, ոչ թե հանգուցյալին, ուզում են ֆորմալ բոլոր միջոցառումները պատշաճ կազմակերպված լինեն: Միայն այդպես կարելի է հանգստանալ ու ճանապարհել մամային: Ուստի մենք իջեցրինք դատարկ դագաղ, որի վրա հերթով հող էինք լցնում: Բոլորը հանգստացան, ես՝ չէ:
Այս տանը մի գույք է իմը՝ այս սպիտակ դագաղը: Մնացածը մամայից է, ասում եմ:
Դանիելը շրջում է սենյակով, որ իրեն մի կերպ հանգստացնի: Խաղում է կապույտ շապիկի կոճակների հետ, ոտքով անկանոն տրորելու շարժումներ է անում: Մի պահ մտածում եմ՝ հեսա պիտի ասի, որ վիսկին, այնուամենայնիվ, չի խանգարի, բայց ոչինչ չի ասում, քանի որ կենդանական բնազդներն ավելի ուժեղ են գտնվում:
Փոշմանի, ջղայնացի, գնա, Դանիել: Գնա, էլի:
Ես մոտենում եմ Դանիելին, կամաց քանդում նույն կոճակները՝ հուսալով, որ պիտի ընդդիմանա, ապտակի ինձ, շպրտի գետնին, ու հարցնում.
— Հը, ի՞նչ կասես:
Դանիելը ոչինչ չի ասում, բայց անում է նույնը իմ զգեստի կոճակների հետ:
Դանիելը կենակցում է երկար ու ուժեղ: Քրտինքն ավելի ուրվագծելի է դառնում, հոտը՝ ավելի սուր: Ես էլ բարձր տնքում եմ, մի մասը՝ բնական ցավից, մյուսը՝ արհեստական հաճույքից: Մեր ձայներն էլ ճանապարհորդում են, բախվում մամայի համար նախատեսված դագաղին ու հետ գալիս: Երկուսս էլ ծանր ենք շնչում՝ արդեն 15 րոպե հետո:
Ամբողջ ընթացքում Դանիելը հայացքը չի թեքում դագաղից: Ավելի ճիշտ՝ մեկ ինձ է կլանում հայացքով, մեկ՝ սենյակի հակառակ անկյունը: Բայց դրանից ոնց որ ավելի է գրգռվում, չի պրծնում, բայց չի էլ հոգնում: Ընթացքում անեկդոտներ է պատմում, հետո հայհոյում, հետո նորից կատակներ անում, ուզում է թուլացնել լարվածությունը:
Պրծի ու գնա, Դանիել, խնդրում եմ: Գնա:
Երկու րոպեն մեկ հիշեցնում եմ Դանիելին, որ ստուգի պահպանակի վիճակը: Էդպես է պետք, ասում եմ: Անվտանգության ուժեղացված միջոցառումներ: Հավելյալ զգուշություն: Ինձ ասում է՝ պարանոյիկ:
Թեժ պիկին ես բարձրացնում եմ սպիտակ սավանը ու մեզ ծածկում եմ: Այսպես ավելի ռոմանտիկ է, մութ, ձայները՝ ավելի զրնգուն: Դրսից տեսարանը երևի շարժվող ուրվականի տնակի է նման, որը վերև ու ներքև է անում ու մռնչում: Դանիելն արձակում է հաղթական մռնչյունը, ու պահպանակը ուռում է:
Մի անգամ էլ ենք ստուգում պահպանակը, ու տանում, գցում եմ լոգարանի աղբամանը: Ամեն ինչ իդեալական է:
Մինչև վերջերս երբեք չեմ մտածել մահի ու կյանքի մասին: Հատկապես՝ համեմատական վերլուծության մեջ: Մինչև չմահացավ մաման: Բժիշկը աչքով էր արել, երբ մամային տարան պալատ, ու ասել, որ ամեն ինչ լավ կլինի: Սովորական կաթված է, ոչ վտանգավոր: Ես էլ աչքով արեցի ու խոստացա երեկոյան սրճարան հրավիրել, եթե ամեն ինչ բարեհաջող ավարտվի: Այդ օրվա սուրճը ես խմեցի մենակ: Շրջապատված հարազատներով, ընկերներով, տղաներով ու աղջիկներով, բայց բոլորովին մենակ:
Ճանապարհում եմ Դանիելին ու խոսք չեմ տալիս, որ էլի կզանգեմ: Ինքն էլ խոսք չի տալիս, բայց ասում է՝ կարող ենք կրկնել: Ասում է իմիջիայլոց, ես էլ կեղծավոր ժպտում եմ: Հաջորդ անգամ Դանիելին ամենայն հավանականությամբ կփոխարինի մեկ ուրիշը:
Դուռը բացում է ու ասում.
— Բայց կայֆ էր, գիտե՞ս:
Հագնում է կոշիկները:
Բոլորն են էդպես ասում:
Կայֆ էր, գիտե՞ս: Հավես էր: Շատ լավն էր, շատ լավն ես:
Մաման քեզնով կհպարտանար:
Մյուս անգամ կափարիչը կարող ենք բաց թողնել: Էդպես ավելի սուր են զգացմունքները, ասում են:
Զարմանալի բան է մարդկային հոգեբանությունը: Այն, ինչ թվում էր անհնարին, այն, ինչ դժվար էր անգամ պատկերացնել, հաջորդ րոպեին արարքներիդ որոշիչ մղիչն է, խաղերիդ մոտիվացիան:
Ես շրխկացնում եմ դուռը՝ հուսալով, որ Դանիելին էլ երբեք չեմ տեսնի, ոչ էլ Արթուրին կամ հաջորդին, իրեն էլ չեմ տեսնի, չեմ իմանա՝ ինչ հոտ է գալիս իրենից: Քայլում եմ ննջարան: Այստեղ դեռ քրտինքի, սպերմայի ու վախի հոտն է, հոտերի պար է, որը ծանր է պահում սենյակի օդը: Բացում եմ պատուհանը ու մոտենում մամայի համար նախատեսված դագաղին:
Կարելի է ասել՝ Դանիելին համարյա չեմ խաբել: Դագաղն իրոք նախատեսված էր մամայի համար: Այս դագաղը ես պատվիրել էի առաջին օրը, երբ արդեն գիտեինք, որ մաման պետք է հողին հանձնվի: Հետո պարզվեց, որ բարեկամներն արդեն դագաղ գնել էին՝ առանց ինձ տեղյակ պահելու: Հավանաբար բոլորի մոտ այն կարծիքն էր, որ ես չեմ կարող ինքնուրույն որոշումներ կայացնել, նույնիսկ սեփական մորը թաղելիս: Ու դագաղը մնաց ինձ մոտ:
Համարյա բան չեմ խաբել: Միայն խաբել եմ, որ սպիտակ դագաղում մաման է պառկած: Այնտեղ իրոք մարդ կա: Մարին է, իմ փոքրիկ, սիրուն, համարյա չլացող Մարին:
Մարին խոր քնած է: Հենց խոր, որովհետև ոչ մի ձայնից չի արթնանում: Իր տարիքում, բժիշկներն ասում են, առնվազն պետք է քնի 13-ից 14 ժամ: Արդեն 4-րդ ժամն է, որ Մարին խոր քնած է, ձայն չի հանում, ոչ խռացնում է, ոչ շվշվում, կատարյալ քունը այս տեսքն ունի:
Դագաղի աջ մասում, որը պատի կողմ է թեքված, դատարկություն է, փոս է: Փայտը ջարդել եմ, որ օդ լինի: Իսկ ներսում փափուկ, վարդագույն սպիտակեղենն է ու անուշ քնած, ամեն ինչից անտեղյակ ու ոչ ոքի չխանգարող Մարին:
Կյանքը: Ծնունդը: Սկիզբը:
Այնտեղ, որտեղ պիտի լիներ մաման, հիմա ուրիշն է, ուրիշ կին է, ուրիշ ապագա մամա: Այստեղ ես եմ, ուրիշ մամա, մի օր էլ ես պիտի պառկեմ այնտեղ:
Ես մի բան հաստատ գիտեմ՝ Մարիի հայրը չի կարող լինել Դանիելը, որովհետև Դանիելի հետ առաջին անգամ եմ քնում: Չի կարող լինել Սասունը, Սասունի հետ քնել եմ միայն երկու շաբաթ առաջ: Չի կարող լինել Հովոն, ոչ էլ Արսենը: Մնացածի վրա վստահ չեմ ու չեմ էլ կարող վստահ լինել:
Բայց վստահ եմ, որ Մարին իմն է, ես եմ նրան ծննդաբերել: Դրանում կասկած չկա: Ես գրկում եմ Մարիին ու մտովի զրուցում նրա հետ, հավաստիացնում եմ, որ միշտ իմն է լինելու: Կարևոր չէ՝ ով ա հայրը, կարևորը՝ ով եմ ես:
Երգում եմ մամայի սիրած օրորոցայիններից մեկը, որն անգիր հիշում եմ դեռ մանկությունից: Քնի, Մարի ջան: Գնա, Դանիել ջան:
Միացնում եմ հեռախոսս ու ջնջում Դանիելի համարը: Մեկ է՝ չէի էլ զանգելու: Ջնջում եմ Արթուրի համարը: Վանիկի համարը: Հետո Կոստյայինը, Արտաշինը, Մանվելինը:
Աշխարհում մնում ենք երկու հոգի՝ ես ու Մարին: