Պատմվածքն այնքան սարսափելի շարադասությամբ էր գրված, որ չդիմացա այն մի փոքր փոխելու գայթակղությանը: Ես կարդում էի ու վայելում լռությունը: Հը°մ: Ես միանգամայն կարող էի կարդալ այս պատմվածքը: Ամեն մեկը կարող էր այն կարդալ:
Այսօր ուղեկցությանս առաջին օրն է: Զբոսանք` միոտանի մարդու հետ:
Նա ինձ ասաց, որ համասեռականների բաղնիք էր մտել տաքանալու, չնայած ես կարծում եմ, որ պարզապես սեքս էր ուզում: Ու քնով էր անցել շոգեբաղնիսում: Հենց ինքնաշխատ տաքացուցիչի մոտ: Անգիտակից ընկած էր, մինչև նրան հայտնաբերեցին: Մինչև նրա ձախ ոտքի միսը մանրամասն ու անշտապ տապակվեց:
Տղան ընդհանրապես չէր կարողանում քայլել: Ու քանի որ նրա մայրը, իմանալով տեղի ունեցածի մասին, նույնիսկ Վիսկոնսինից սլացավ այստեղ, հոսփիսին պահանջվեց ինչ-որ մեկը, որը կկարողանար ուղեկցել նրանց երկուսին: Տանել անվասայլակում նստած տղային: Ցույց տալ մայրիկին տեղական հիշարժան վայրերը: Տանել նրանց խանութներով: Լողափ: Կամ էլ Մալթնոմաք ջրվեժ: Սա միակ բանն էր, որ հոսփիսի համար կարող էր անել շարքային կամավորը, եթե, իհարկե, չուներ խոհարարի, բժշկի կամ գոնե բուժքրոջ դիպլոմ:
Դա անվանում են «էսքորթ»: Այստեղ մահանալու էին բերում երիտասարդների, ովքեր բժշկական ապահովագրություն չունեն: Ես չեմ հիշում նույնիսկ այդ հոսփիսի անունը: Նրա մոտ ոչ մի ցուցանակ կամ ուղենիշ չկար, իսկ ինձ քաղաքավարորեն խնդրեցին ամեն ինչ գաղտնի պահել, որովհետև հարևանները մինչ այժմ չգիտեն, թե ինչ է կատարվում այդ հսկայական հին տանը, որը փողոցի ծայրին է: Փողոց, որը կազմված է տասնյակ խարխուլ տներից ու ավերված ճանապարհից, որի երկայնքով հաշիշի բավականին ակտիվ առևտուր է ընթանում: Չնայած այդ ամենին, ոչ ոք չէր ուզում ապրել մի տան հարևանությամբ, որտեղ ամեն օր մարդիկ էին մահանում. չորսը` հյուրասենյակում, երկուսը` խոհանոցում, առնվազն երկուսը` ամեն հարկի ննջասենյակներում: Իսկ ննջասենյակները շատ էին: Նրանց գրեթե կեսը ՁԻԱՀ-ով էին հիվանդ, բայց դա ոչ մի նշանակություն չուներ. այդտեղ կարելի է ընկնել ցանկացած պահի ու մահանալ ցանկացած պատճառով:
Ի՞նչ պատճառով եմ ես այստեղ: Իմ աշխատանքի: Նրա ամբողջ իմաստն այն է, որ ես պառկում եմ մեջքիս, կոնվեյերի գծի երկայնքով, ու կրծքիս վրա հսկայական, ութերորդ դասի ծանր բեռնատարների համար նախատեսված, երկու հարյուր ֆունտանոց ավտոմոբիլային սռնի եմ պահում: Այն, շատ երկար ու ծանր, ճնշում է փորս, ոտքերս ու հեռու գնում: Իմ վրայով մեկը մյուսի ետևից բեռնատարներ են անցնում: Ես պետք է նրանց վրա տեղադրեմ այդ անիծյալ սռնին` առաջին, երկրորդ, երրորդ անգամ… Քսանվեց անգամ` ութ ժամվա մեջ: Ստիպված եմ բավականին արագ գործել` կոնվեյերը բեռնատարները համառորեն առաջ է քաշում արտադրամասով, ու եթե հապաղեմ, նրա հետ միասին կմտնեմ թափքի բարձր ջերմաստիճանային ներկման վառարանը, որի այրվող երախը բավականին մոտիկ է գտնվում այն տեղին, որտեղ ես սովորաբար աշխատում եմ:
Լրագրողի իմ գիտական աստիճանն ինձ ժամում հինգ դոլարից ավել չէր բերում: Արտադրամասի աշխատողների մեծ մասը նույնպես դիպլոմավորված լրագրողներ էին, ու դա մեզ առիթ էր տալիս կատակներ անել, թե այդ մասնագիտության համալսարանական ծրագրի մեջ ևս մի առարկա է պետք ավելացնել` զոդումը: Դա հնարավորություն կտար մեզ նման տղաներին ժամում էլի մի քանի դոլար աշխատել, որը մեր աշխատավայրը վճարում էր նրանց, ովքեր համատեղության կարգով զոդմամբ էլ էին զբաղվում: Մի անգամ այդ տղաներից մեկն ինձ եկեղեցի հրավիրեց: Տրամադրությունս այնքան վատ էր, որ գնացի: Եկեղեցում ֆիկուսով ծաղկաման էր դրված, որն անվանում էին «բարի գործերի ծառ»: Ամեն ինչ պարզ էր` ամեն տերևի վրա թղթի ծալված կտոր էր, վրան գրված այն բարի գործը, որը դու պետք է անես: Իմ դեպքում` «Ընկերացիր հիվանդի հետ հոսփիսում»:
Հենց այդպես. «Ընկերացիր»: Ներքևում` հեռախոսահամար:
Ես միոտանի տղային ու նրա մորը պտտում էի ամբողջ շրջանով: Մենք եղանք բոլոր դիտահարթակներում, բոլոր թանգարաններում: Նրա անվասայլակը կատարյալ կերպով տեղավորվում էր իմ հին «Մերկուրի Բոբքեթի» բեռնախցիկում: Ուղևորության ամբողջ ընթացքում նրա մայրը միայն մի քանի անգամ խոսեց ինձ հետ: Որդին երեսուն տարեկան էր, իսկ մայրը երկշաբաթյա արձակուրդ ուներ: Գիշերը ես նրան ետ տարա քաղաքամերձ մայրուղու մոթելը: Նա դուրս եկավ մեքենայից, նստեց թափքին: Մենք հիմնականում խոսում էինք նրա որդու մասին, որին հենց նոր էինք վերադարձրել հոսփիս: Նրա մասին խոսում էինք արդեն անցյալ ժամանակով: «Նա կարողանում էր դաշնամուր նվագել: Դպրոցում լավ երաժշտական կրթություն ստացավ, հույսեր էր ներշնչում, բայց այդ ամենն ավարտվեց տեղական սուպերմարկետի երաժշտական գործիքների բաժնում աշխատանքով»:
Այս զրույցները լրիվ զուրկ էին զգացմունքներից:
Այդ օրը ես քսանհինգ տարեկան դարձա: Իսկ հաջորդ օրը նորից պառկած էի բեռնատարի տակ, միայն մի քանի ժամ քնած լինելով: Չնայած դրան, ինձ հիանալի էի զգում: Այժմ ինձ այս կյանքի պրոբլեմներն այնքան մեծ չէին թվում, ինչպես առաջ: Ավտոմոբիլային ծանր սռնիներ բարձրացնելով, արտադրամասի պնևմատիկ ոռնոցի հետ գոռալով` ես զարմանալիորեն բարեբեր զգացողություն ունեի, որն ինձ ասում էր, թե իմ կյանքը հրաշք է, ոչ թե սխալ:
Երկու շաբաթից նրա մոր արձակուրդն ավարտվեց, ու նա լքեց քաղաքը, վերադառնալով տուն` Վիսկոնսին:
Երեք ամիս անց քաղաքը լքեց նրա որդին: Հավերժ:
Ես ուղեկցում էի քաղցկեղով հիվանդներին: Տանում էի ծովափ, որպեսզի նրանք կյանքում գոնե մի անգամ ծով տեսնեն: Ես ՁԻԱՀ-ից մեռնողներին տանում էի Հուդ սարի գագաթը, որպեսզի նրանք այնտեղից տեսնեն աշխարհը, քանի դեռ ժամանակ ունեն: Ես նստում էի բուժքրոջ կողքը, որն ինձ խնդրել էր հետևել հիվանդին, ֆիքսելով մահվան պահը` հեղձոցի դեմ պայքարի կարճ ակնթարթը, երբ մարդը խորտակվում է քնի մեջ, խեղդում երիկամների կանգի պատճառով թոքերը լցվող ջրից: Ամեն հինգ-տասը վայրկյանը մեկ սեղանի մոնիտորը հանգիստ ճիչ է արձակում, հայտարարելով հիվանդին սրսկված մորֆինի հերթական կաթիլի մասին: Հետո այդ մարդու կոպերը լայն կբացվեն, բիբերը ետ կգնան, ու ահա` դեմքին կանգ է առնում կատարելապես սպիտակ, չթարթող հայացքը: Դու կարող ես պահել նրա սառչող ձեռքը, քանի քեզ ուրիշ կամավոր չի փոխարինել, կամ էլ քանի դեռ լրիվ անտարբեր չես դարձել տեղի ունեցողի նկատմամբ:
Նրա մայրը Վիսկոնսինից ինձ բրդե տաք շալ ուղարկեց, որն ինքն էր գործել: Ալ-կարմիր:
Մի ուրիշ կին` իմ հիվանդներից մեկի մայրը կամ տատը, ուղարկեց ինձ ևս մի գործած կապտա-կանաչասպիտակ շալ:
Հաջորդը կարմրա-սպիտակա-սև էր:
Հնաոճ վանդակներով, զիգզագանման նախշով:
Որոշ ժամանակ ես դրանք բազմոցի անկյունում էի շարում, մինչև սենյակակիցներս չխնդրեցին ձեղնահարկ տանել:
Այն կնոջ տղան` միոտանի երիտասարդը, իր մահվանից մի փոքր առաջ, նախքան ուշագնաց լինելը, խնդրեց ինձ գնալ իր բնակարանը: Այնտեղ նկուղ կար, որը լցված էր սեռական բնույթի իրերով: Ամսագրեր: Ֆալլոիմիտատորներ: Կաշվե հագուստ: Այնտեղ ոչ մի բան չկար, որ կարելի էր ցույց տալ մորը որդու մահվանից հետո, դրա համար էլ ես խոստացա նրան այդ ամենը շպրտել: Ու ես գնացի: Փոքրիկ դատարկ բնակարանը, որն իր տերը երկար ամիսներով փակել ու մոռացել էր: Ես այն այրի հետ կհամեմատեի, բայց դա չափազանց դրամատիկ կհնչի: Ինչպես պաթետիկ երգեհոնային երաժշտությունը: Ռետինե առնանդամներն ու հետանցքային մերսիչները լքված տեսք ունեին: Որբացած: Սա էլ ամենահամապատասխան բառը չի, բայց առաջինը միտքս եկավ:
Բրդե շալերը մինչև հիմա ընկած են իմ ձեղնահարկում: Ամեն սուրբ ծննդյան օր այս տան բնակիչները տոնածառի խաղալիքների համար բարձրանում են այնտեղ ու գտնում այդ շալերը` կարմիր ու սև, կանաչ ու ալ: Նրանցից ամեն մեկը մահացած մարդ է: Ինչ-որ մեկի որդին կամ դուստրը: Կամ էլ նույնիսկ թոռը: Ամեն մեկը, ով գտնում է շալերը, հարցնում է` արդյոք չի՞ կարելի դրանք անկողնին փռել կամ, օրինակ, բարեգործության տալ: Իսկ ես պատասխանում եմ` ո՜չ: Ես նույնիսկ չգիտեմ` ինչն է ինձ ավելի վախեցնում, այդ երեխաներին աղբանոց շպրտելու պրոցեսը, թե՞ նրանց հետ մի անկողնին քնելու հեռանկարը: Ու ես ասում եմ մարդկանց` մի հարցրեք ինձ` «ինչու»: Ես չեմ ցանկանում խոսել դրա մասին: Այդ ամենը տասը տարի առաջ էր: Ես իմ «Բոբքեթը» վաճառեցի 1989 թվականին: Ես դադարեցի հոսփիս գնալ: Էլ ոչ մի ուղեկցություն: Ինչու՞: Երևի այն պատճառով, որ միոտանի տղայի մահվանից հետո, այն բանից հետո, ինչ ես նրա բոլոր սեքսուալ խաղալիքները պարկի մեջ լցրեցի ու աղբանոց շպրտեցի, այն բանից հետո, ինչ ես նրա բնակարանի բոլոր պատուհանները լայն բացեցի ու վերջնականապես օդափոխեցի կաշվի, լատեքսի ու կղկղանքի հոտը, այդ բնակարանը, բավականին լավ տեսք ստացավ: Հաճելի մանուշակագույն բազմոց-անկողին, վարդագույն պաստառներ ու գորգ: Փոքրիկ ու հարմարավետ խոհանոցում սեփական բար կա, իսկ լոգասենյակը պարզապես շլացնում է իր ստերիլ մաքրությամբ: Այնտեղ նստած` ես վայելում էի լռությունը: Հը՛մ: Ես միանգամայն կարող էի այստեղ ապրել: Ամեն մեկը կարող էր այստեղ ապրել:
Թարգմանությունը` Բայանդուր Պողոսյանի
