Նստած եմ պատշգամբում: Դեռ առավոտվա վեցն ա: Հագիս կա բարակ վերնաշապիկ միայն, լայն ու փափուկ վերնաշապիկ… Ուսերիս եմ գցել մի հաստ, գույնզգույն շալ: Սառն ա օդը, լուռ, ու նույնն ա թվում ամբողջ քաղաքը: Մարդիկ դեռ քնած են երևի, կամ էլ շտապելու տեղ չունեն: Այդ ես եմ միայն շտապում… Սակայն առաջին հերթին ինքս այլևս շտապելու ոչինչ չունեմ: Ծերացած աթոռիցս դանդաղ ու հոգնած վեր կենալով` ներքև եմ նայում` հենվելով բազրիքին: Հոգնած եմ արդեն առավոտ շուտ: Ոսկորներս ուզում են ժպտան, բայց… վախենում են՝ ասես կոտրվելուց: Փողոցի կեղտոտ փոշին, իր կոշտ ու նիհարած ավելով, ասֆալտի տակն է փորձում լցնել մի ծեր կին: Հագնված է կոկիկ, բայց շատ թեթև, հավանաբար մրսո՞ւմ է: Որոշեցի ձայն տալ և իրեն փոխանցել ուսերիս գցած շալը…
— Տիկին… տիկին…
Չի պատասխանում: Կարծում եմ՝ պարզապես չի լսում: Ավելի բարձր եմ գոռում: Ապարդյուն: Չկա արձագանք: Որոշում եմ ցած իջնել: Դուռն առանց կողպելու` մաքուր ու գորգապատ սանդուղքներով շտապում եմ ներքև: Մուտքի դուռը բացելով` դուրս եմ գալիս ծեր կնոջը դեմ դիմաց: Մի կողմ է քաշվում վախեցած…
Նրա դեմքը… նրա դեմքն անհնար է նկարագրել: Դժվար է նկարագրել այդ կնճիռները, այդ հայացքն ու աչքերի ծերությունը: Ընկճվեցի, փոքրացա… դարձա փոքր երեխայի ափի չափ: Դանդաղ ու մտածկոտ… ուսերիցս հանեցի շալն ու գցեցի նրա ուսերին: Ափսոսանք արտահայտող հայացքով հետ շրջվեց ու ինձ պարզեց շալը: Չի խոսում, միայն տարօրինակ ձայներ է արձակում…
Խուլ ու հա՞մր է:
Խնդրեցի… Հասկացրեցի, որ նվիրում եմ այդ շալն իրեն: Ժպտաց գեղեցիկ, բարի… Ծանոթ ժպիտով ժպտաց: Ներկա ու հին ժպիտով: Չհիշեցի սակայն այդ ժպիտը: Սպիտակ, երիտասարդ ատամնաշար ունի: Բայց չզարմացա, հավանաբար չնկատեցի, որ այդքան ծեր է ու այդքան ջահել ատամնաշարի կրող: Տաքացավ ներսումս ինչ-որ բան, բայց սիրտս` չէ, սկսեցի շոգել: Տանջեցի հիշողությունս… ապարդյուն: Արագ մոտեցա ծեր կնոջն ու գրկեցի ամուր- ամուր: Չեմ ուզում բաց թողնել նրան: Ինձ թվում է՝ կարոտ եմ ջերմության ու մարդու հետ շփման:
Միայնա՞կ եմ…
…Բարձրացա վերև: Կողպեցի դուռն ու քայլեցի դեպի պատշգամբ: Գնացել է ծեր կինը: Չկա ոչ նա, ոչ նրա ճերմակ ատամնաշարը: Պատշգամբի ծայրերից ձգվելով՝ փորձում եմ ավելի հեռուն նայել` մտածելով, որ դեռ շատ հեռացած չի լինի: Չկա: Մեքենաների ձայնը սկսեց շատանալ ու ստիպեց ինձ ներս գնալ: Փակեցի պատշգամբիս կանաչ գույնով , փայտյա դուռն ու մի քանի րոպե մնացի էդպես կանգնած: Այտերս ուզում են տաքանան: Սեղմել եմ դռան ապակիներին, որոնք կլանում են արևի ճառագայթները: Հաճելի է: Ինձ թվա՞ց, թե՞ իրոք մի քանի վայրկյան քնեցի… չիմացա: Դեռ չեմ նախաճաշել… Ավելի ճիշտ մի ամիս է, ինչ առավոտյան սկսել եմ նախաճաշել… քանի որ տանն եմ, էլ աշխատանքի չեմ:
Արձակուրդ եմ վերցրել…
Շրջում եմ տան սենյակներով: Մեծ է տունը… մենակ ապրելու համար… Մեծ է… խիտ է… դատարկ է… լիքը կահույքի ու առարկաների մեջ դատարկ է այն: Մտնում եմ խոհանոց: Պատուհանները նայում են դեպի բակ: Վարագույրի տակից նայում եմ բակում խաղացող երեխաներին… Հանկարծ, չգիտես ինչու, մտածեցի տարիքիս մասին…
Երեսուն տարեկան…
Միացնում եմ թեյնիկը: Նորից վերադառնում եմ պատուհանի մոտ, կարծես փորձում եմ գտնել պատուհանից այն կողմ եղած ժամանակս… ուզում եմ գտնել ինձ վազելիս, խաղալիս… աչքիս առաջ… ապագաս եմ ուզում գտնել: Բարկանում եմ ինքս ինձ վրա, որ այդքան փոքր տարածությունում կարողացա կորցնել դա: Բացում եմ պատուհանը, ուզում եմ գոռալ, բայց ձայն դուրս չի գալիս բերանիցս: Ձեռքով անկանոն շարժումներ եմ անում, փորձում եմ խաղացող երեխաների ուշադրությունն իմ կողմ գրավել… Ապարդյուն… այնտեղ ոչ մի երեխա էլ չկա, ոչ ոք չի խաղում: Աչքերս չռած չորս կողմս եմ նայում զարմացած, չորացած շուրթերս եմ թացացնում տաքացած լեզվով: Ձեռքերիս վրա հենվելով` քիչ առաջ եմ կռանում, անկյունում դրված նստարաններին էլ չկան երեխաներ: «Տեսնես ո՞ւր թաքնվեցին էսպես արագ»,- մտածում եմ: Ուժեղ քամուց պատուհանի բացած փեղկը շրխկաց ձեռքիս: Վախեցած վեր թռա: Վազեցի դեպի դուռը, ինձ թվաց դուռն են ուժեղ թակում: Դուռը բացելով` դուրս եկա միջանցք, ոչ ոք չկա, նայեցի սանդուղքներով ներքև… կենդանի ոչ մի շունչ: Տուն մտնելով սկսեցի ծիծաղել: Դռան երկու կողպեքներն էլ մինչև վերջ կողպելով` վերադարձա խոհանոց: Նորից թեյնիկը միացրեցի: Երկու րոպե անց սկսեց եռալ ու գոլորշի տարածել դեպի վեր: Պտտվող ու պարող գոլորշին սկսեցի նմանեցնել նոտաների: Ասես պարելուց լինի թափանցիկ ծուխը` խտանալով ու խտանալով օդի լայն բացված գրկում: Ձեռքով ցրում եմ աչքերիս առաջ կուտակված նոտաները ու թեյնիկը վերցնելով` տաք ջուրը լցնում իրեն սպասող բաժակը… Ափերիս մեջ առնելով ասես ամոթից այտերը շիկացրած բաժակը` գնում եմ հյուրասենյակ: Հարմարավետ է տունը, նույնիսկ շատ հարմարավետ… բայց ցամաք է ու չոր, ասես ջրելու կարիք ունի: Կուչ եմ գալիս բուխարու առջև ու նայում դիմացի պատին…
Դիմացի պատին…
…Այն փակված է ամբողջությամբ ու՝ թաքնված: Չկա էնտեղ պատ, ծածկված է հիշողություններիս վառ լուսանկարներով, ժպիտներով, ծիծաղով, տարբեր գույների ու ձևերի բնական մազերի կեղծամներով…
Մատերս եմ սկսում հերթով ճտտացնել: Ուզում եմ մոտենալ, գրկել… փարվել այդ պատին, կարոտս առնել… բայց չեմ համարձակվում: Թեյից մի կում անելով՝ ցած եմ դնում բաժակը: Ձեռքերիս ու ոտքերիս վրա հենված` չորքոտանի կենդանու նման փորձում եմ մոտենալ պատին: Մի քանի քայլ անելով… կանգ եմ առնում, հետո նորից գնում եմ առաջ, բայց չեմ հասնում պատին: Փորձում եմ հասկանալ, թե ինչո՞ւ եմ անընդմեջ կանգ առնում: Ոտքերիս տակ եմ սկսում ուսումնասիրել` կարծելով, թե որևէ պահող բան կա: Հարթ ու պարզ է հատակը: Չկա անծանոթ գույներով խցանված ու փաթաթված ինչ-որ խոչընդոտ: Բայց միևնույնն է՝ առաջ չեմ գնում: Նորից մոտենում եմ բուխարուն: Ձեռքս եմ առնում վաղուց արդեն սառած թեյով բաժակն ու նորից կուչ գալիս: Մանրանում եմ, փոխակերպվում միջատի ու մտնում ափիս մեջ: Թաքնվում եմ այնտեղ, վախենում եմ ինձ գտնելուց, ուզում եմ կորչել խորը-խորը, մոռանալ նոր… ու գտնել հին հիշողությունս, փորել գլուխս ու նոր խուճուճ մասնիկներ տեղադրել, որոնք կաշխատեն առանց թելադրանքի: Հանկարծ բղավոցներ եմ լսում: Դուրս եմ գալիս գաղտնի ափիս միջից` գնում դեպի պատշգամբ: Արդեն ժամը տասներկուսն է: Դրսում մեքենաներ են աշխույժ տեղաշարժվում` հետ, առաջ, ձախ, աջ, իրար զուգահեռ, իրար հակառակ: Անհանգիստ եմ, սկսում եմ դողալ` տաք արևի տակ: Վերնաշապիկից մի քանի կոճակ եմ արձակում, ուզում եմ՝ մարմինս ապրի, սակայն սկսում եմ այրվել: Անկյունում դրված ցնցուղից վրաս ջուր եմ անում ու … ու… սկսում նայել մարմնիս: Ամեն ինչ կարգին է, չկա ոչ մի այրվածք: Նորից լսում եմ ծեր կնոջ` կոշտ ծայրերով ավելի նվվոցը: Ասես այն խնդրում է, որ իրեն էլ մի քիչ ուշադրություն հատկացնեն: Ներքև եմ նայում: Ու ինչ-որ ուժ ինձ նորից ներքև է քաշում` դեպի ծեր կինը: Սակայն այս անգամ չեմ շտապում: Մի փոքր ասես վիրավորված լինեմ նրանից: «Արհամարհե՞լ է, ինչ է, տվածս շալը»,- մտածում եմ, բայց ինչո՞ւ: Հավանաբար կարծել է, թե մեծամտում եմ: Այդ մտքի վրա ներքև եմ վազում նորից: Ոտքիս տակ ինչ-որ սուր բան ընկավ ու… ծակեց: Արյուն եկավ: Նստեցի սանդուղքին` փորձելով ոտքիս տակն ուսումնասիրել: Ոտքիցս հանեցի արյունից արդեն կարմիր գույն ստացած սպիտակ գուլպան ու սառնասրտորեն դուրս քաշեցի մսիս մեջ խրված ապակին: Խորը հոգոց հանեցի ու վերադարձա տուն: Ամեն անգամ ոտքս հատակին դնելով՝ մի անտանելի ցավ եմ զգում, ոչ թե ֆիզիկական, չէ, տարօրինակ ու անիրական մի ցավ, որը ստիպում է խղճալ ինքս ինձ, ցավակցել ու կշտամբել ինքս ինձ: Ներս մտնելով` հետ շրջվեցի ու բռնվելով դռան կողքերից` քարացա. արյունոտ ոտքս մեկն է, իսկ հատակին` իմ թողած հետքերին զուգահեռ… մի հետք էլ է գալիս, բայց ոչ մեծահասակի, այլ երեխայի… երեխայի: Շրխկոցով փակեցի դուռը, վախեցա, չհասկացա: Հետ-հետ քայլելով` սկսեցի կտոր փնտրել դարակներում: Չկարողանալով հիշել, թե որտեղ եմ պահել՝ սկսեցի լաց լինել անկարողությունից ու շփոթմունքից: Շտապեցի ննջարան, պահարաններից մեկում գտա անկողնային իրեր, դուրս քաշելով սավաններից մեկը` սկսեցի պատռել, վայրենավարի պատռել: Վերջապես կարողացա կանգնեցնել անտանելի զգացողություններ պատճառող արյան զվարթ հոսքը: Գեղեցիկ վիրակապ ստացվեց: Հանկարծ դռան մոտից թխկթխկոց եմ լսում: Աջ ոտքս հատակին չդնելով` թռչկոտելով մոտենում եմ դռանը: Ամբողջ մարմնով ընկնում եմ վրան` փորձելով պարզել, թե ի՞նչ ձայն է: Կարծես ինչ-որ մեկը հատակն է մաքրում: Դռան կողպեքները հերթականությամբ բացելով` շատ դանդաղ ճեղք եմ անում ու այդ նեղ արահետից կարողանում եմ տեսնել…
Ծեր կինն է նորից: Թաց շորով հատակի արյունն է մաքրում: Նորից սկսեցի դողալ ու մրսել: Ատամներս սկսեցին շխկշխկալ, այդպես լինում է շատ ցրտի դեպքում, երբ ցուրտն անցնում է մարմնիդ միջով դեպի այն հատվածները, որոնց վրա կարողանում է ազդեցություն թողնել: Ատամներիս շխկշխկոցից ծեր կինը հետ շրջվեց: Բայց ինչպե՞ս, չէ՞ որ խուլ է: Զուգադիպությո՞ւն… Ժպտաց նորից բարի ու սպիտակ ատամնաշարով ու համրերին հատուկ շարժումներով փորձում է հարցնել, թե ինչպե՞ս եմ զգում: Ոչինչ չպատասխանեցի: Անգամ դռան ճեղքը չլայնացրի: Քիչ անց նորից, ձեռքերի համաչափ շարժումներով հարցնում է, թե ինչպե՞ս է ոտքս, շա՞տ եմ վնասել արդյոք: Նորից ոչինչ չեմ պատասխանում: Փակում եմ դուռը: Մոտենում եմ բուխարուն, երկու փայտ եմ գցում այնտեղ ու ծածկվելով վերմակով` նորից սկսում նայել դիմացի պատին…
Դիմացի պատին…
…Այն փակված է ամբողջությամբ ու թաքնված: Չկա ասես էնտեղ պատ, ծածկված է հիշողություններիս վառ լուսանկարներով, ժպիտներով, ծիծաղով, տարբեր գույների ու ձևերի բնական մազերի կեղծամներով…
Բուխարու մեջ թարմ ու ախորժալի կրակ է բռնկվում, վառվող փայտերից հաճելի ճտճտոց է դուրս գալիս: Հետևում եմ կրակի փոփոխվող գույներին: Ոչ ոք չի կարող ասել, թե այն կարմի՞ր է, նարնջագո՞ւյն, թե՞ այդ երկուսի խառնուրդը, չէ, այն հենց միայն կրակին բնորոշ գույն է, որը չունի հստակություն: Բուխարուց արագ տարածվող հիպնոսական հատկություն ունեցող տաքությունից հարբելով` քուն եմ մտնում: Չգիտեմ, թե որքան եմ քնում` արթնանում եմ երկար ու համառ հեռախոսազանգից: Մոտենալով հեռախոսին, որը դրված է հյուրասենյակի մի չերևացող ու փշաքաղված անկյունում` վերցնում եմ լսափողն ու հետ շրջվում…
… Լսափողը ձեռքիցս ցած է ընկնում: Չեմ հասցնում անգամ ասել «ալո»: Նայում եմ հայելու մեջ, որը կախված է անմիջապես հեռախոսի գլխավերևում, ու չեմ հասկանում, թե ո՞ւմ եմ տեսնում էնտեղ: Սկսում եմ շուրջս նայել… մենա՞կ եմ… մենակ: Օտար թվացող ձեռքերով շոշափում եմ օտար թվացող գլուխս… անմազ… սափրած գլուխս: Մատներիս նուրբ, զգայուն ծայրերով շոշափում եմ մի երկար ու հաստ սպի` գլխիս ամբողջ լայնքով: Բերանումս հավաքած թուքը ջրի մեծ կում անելու նման կուլ եմ տալիս: Սկսում եմ լսափողը փնտրել: Նորից դնում եմ ականջիս…
…Հիվանդանոցից է… բուժքույր Լաուրան է: Հերթական քիմիաթերապիայի օրն են հիշեցնում… պարտաճանաչ ու ցավոտ…