ԻՆՔՆՈՒՐՈՒՅՆ ՀՐԵՇՏԱԿԸ

— Այն համաչափ վերևում լույսը հավասար էր բոլորին.Դու էիր զգայունը ամենա

և սիրեցիր երկիրը՝ ինչպես ոչ ոք.
վկա ցավի ու սիրո մեր օտարված ներքևում:
Վերջը դու ես, իսկ սկիզբը այնտեղ չէ՝ որտեղից եկա.
այս ասելու համար եմ հասել սահմանը ժամանակի:

միայն Նա էր պայծառակերպը իր հավելյալ արժեքով:
Ինքնուրույնության աստղը կաթեց իմ բաց ուսերին,
սակայն կարեկցանքս՝ երկինքը մի քիչ էլ մոտեցնել երկրին,
իմ աքսորը որոշեց այնտեղ՝ ուր մոռացված են մարդիկ,-
երկնքի վերջին օրն ես հիշում, ինքնուրույն հրեշտակ:

Ես քայլում եմ այնտեղ, ուր գուցե կա՞ սկիզբ,
որ քեզ մարդկանց մատնեմ և աշխարհին՝ ինչպես որ կաս:

Այն պղտոր ու տիղմով խմված օրերին
մի տապան էլ է օրորվել անսահման ջրերի վրա.
հիշատակման գրերում այն մոռացված երկրորդը
քո սերն է ամփոփել և կարեկցանքը հանդուգն,
որ երկիրը, թեկուզ չներված, մի քիչ էլ փրկվի:

— Երբ գիտակցեցի ինքս ինձ, հասկացա,
որ ազատ ապրելու ուժն է իմ արժեքը,
և անկախ լինելու կամքը թելադրեցի ամեն խոսող էակի.
ես միտքը տվեցի մարդուն, որ արգելված պտուղ էր:
Իմ աստվածությունը ստեղծեցի, ուր իշխում էր միտքը սրաշեղբ.
բայց, ավաղ, երկու արքայի համար փոքր է երկինքը:

Քեզ մատնում եմ մարդկանց ձեռքը՝ քո իրական պատկերով.
քայլիր մերձավոր մերկությամբ, որ աշխարհը ճանաչի քեզ:

Տո՛ւր թիկնոցդ, ե՛ս կհսկեմ սահմանը ժամանակի,
իսկ դու երկրորդ տապանը ցույց տուր, ինքնուրույն հրեշտակ:

 

Խոսք` գրված 2006-ի հոկտեմբերի մի չնշված օր և 2007-ի հունիսի 9-ին

Քո ճանապարհն ենք անցնում,
որ անդրդվելի է երկրի ու երկնքի միջև.
փորձությունների պարանն այնքան է երկար,
որ հաճախ կորցնում ենք թելը բանականության:
Ապրելուց առաջ և ապրելուց հետո,
մեր նույնարյուն մասը միացրու մեր ամբողջին.
չէ՞ որ մեզ է տրված՝ երկրի աղը լինել:

Ամառնամուտը անձրևների թաց տեսքով շոշափեցինք,
որ անկանոն քամիների մեջ շարունակվեց.
մարդու ժամանակի ո՞րերորդ ամառն է երկրի վրա,
և քանի՞ արև է կյանքը քարկապել իր նկուղներում:
Շատ սերմեր ցանեցինք աշնան կարճ ու ապակե օրերին
և շատ էլ ճյուղ ու ոստեր ծաղկեցին տարվա փթթուն ժամանակ,
բայց պտուղը, վերին կամքով թե ներքևի, քիչ էր ու անկշիռ,
դատարկ կանաչ ու մոլախոտ է պարարտ հողում` հակառակ առակին:
Իսկ անտառից ներքև սարը ճեղքվել
պղտոր ու տիղմաբեր ջուր է ժայթքում արդեն քանի շաբաթ,
ծանր օձեր են տիղմի մեջ սողում,
իսկ քարերի վրա մեծ մողեսներ են` մինչ այդ չտեսնված:
Տարեց ու փորձառու, որ աստվածավախ են այս առավոտից
և այդպես կմնան հավանաբար մինչև ուշ գիշեր,
ասում են. Աստծո նշանն է երկնքից իջել,
վերջին օրերն են, պատրաստ եղեք:
Քահանան սովորականից մի քիչ ավելի է մնում եկեղեցում,
որ Տերունական աղոթքը վերհիշի,
իսկ փողոց մաքրող կինը աղբակույտից խլում է
Փրկչի տրորված նկարը ու խնամքով գրպանը դնում:
Օրվա լրագրերն ու եթեր արձակվող լուրերը
ժամ առ ժամ տեղեկացնում են ջրհեղեղի, երկրաշարժի, փոթորկի,
սառից տաքի վերածված պատերազմի մասին.
որ շեկ ու բեղնավոր երկրում դեղնամորթների,
որոնց ավազի հատիկների պես շատացնել էիր խոստացել,
ստրուկներ են վաճառում այն երեխաների տեսքով,
ովքեր երկնքի արքայությանը նմանվեցին:
Պատմում են, թե ծայր հյուսիսում, նավթի համար փորված հորատանցքից
ածուխի պես սև, միաչքանի ու երկար պոչով գազանիկներ են դուրս պրծել,
և ընդերքից վայնասուն է լսվում, լաց ու ատամների կրճտոց…
Այս ամենը կատարվում է համաձայն Քո խոսքի:
Ու վաղ առավոտից խմբվել ենք մի կիսաչոր թզենու տակ
և առաջին անգամ միասին, մեկ բերան դարձած
երկրի զավակների մեր խոսքն ենք ասում.
— Մեզ միշտ պակասում է էլի մեկ հնար.
տո՛ւր մեզ վերջին անգամ,
և կպահպանենք արդեն փորձված կորցնողի պես:

Քեզ հետ նույնէություն ու մեկ լույս լինելու համար
մեր բովանդակությունն ենք մեզնից անջրպետել,
մեր նույնարյուն եսը միացրու մեր ամբողջին.
գուցե իրո՞ք տրված է մեզ երկրի աղը լինել:

 

Խոսք՝ գրված 2008-ի հուլիսի
վերջին երկուշաբթի օրը

Մենք վերջից ենք սարսափում, այնտեղ՝ ամեն հմայքից,
և այդ վախից է, որ միշտ որոնում ենք սկիզբ,
մեր կեցությունը Քեզ գտնելու ճակատագիրն է կորցրել.
տո՛ւր մեզ պարզությունը վերադարձի, ուր կայինք միասին:

Երեկ ու դեռ նախորդ օրվանից նախանշան ձայներ են լսվում,
որ գալիս են ապագայից՝ մտահոգ ու թափանցիկ,
և ամառային անկողնուս վրա,
առավոտյան ժամը երեքն անց հիսուներկու րոպեին վերածվում անքնության:
Հանկարծ մտաբերում եմ, որ տագնապալի ու չարագուշակ թվեր կան
գիտնականների ալքիմիական հաշվարկներում
երկրագունդը պտտվում է չորս ու կես միլիարդ տարի,
հարյուր երեսուն միլիոն տարի դինոզավրերն իշխել են երկրին,
դեռ ջրհեղեղից էլ առաջ՝ մինչև մեծ սառցային ժամանակը,
իսկ մարդկության պատմությունն ընդամենը յոթ հազար տարեկան է,
որ պահվում էր Ալեքսանդրիայի և ուրիշ հնահավաք գրադարաններում՝
կավե ավերված սալիկների ու հրկիզված պապիրուսների տեսքով,
և, ավաղ, քիչ ժամանակ է մնացել այդ հիշողության ավարտին,
արդեն շոշափելի է ամայությունը՝ մեզանից հետո եկող:
Բացում եմ ամենագիրքը ու կարդում տապանի մասին.
«Մեծ անդունդի բոլոր աղբյուրները ճեղքվեցին
և երկնքի պատուհանները բացվեցին,
և ջրերը սաստկանում էին և շատանում երկրի վրա»:
Փորձում եմ որոշել, թե տապանի ո՞ր անկյունում էր տեղը մարդու վերջին սերնդի:
— Այլևս ջհեղեղ չի լինի երկիրը կործանելու համար,- ասում ես Դու
և հավելում, որ այս անգամ
մարդու ձեռքն է ջնջելու մարդու հետքը երկրի երեսից:
Եվ արդեն տեղեկատվական բոլոր միջոցներն ահազանգում են
մեր մոլորակի ամբողջական տաքացման
ու մինչ այդ չլսված բնական աղետների մասին,
որ Անտարկտիդայի հավերժական սառույցն է հալվում
և օզոնի պաշտպանիչ թաղանթը ճեղքվել ու դարձել է ծակոտկեն,
վերջապես մարդու ինքնակործան մոլորության մասին՝ իր իսկ ընչաքաղց որկորում:
Հաշվում են, որ մոտ է մարդկության վերջին ապագան
ու մեր քաղաքակրթության վախճանը՝ իր անավարտ ամբողջով.
և նորից ժամանակ կսկսվի անշարժ կետից:
Մենք «Երկիր 2-ի» ուղևորներն ենք՝ մահաբեր թափոններով բեռնված.
ջրհեղեղից առաջ էր «Երկիր 1-ը»,
իսկ մեր հիշողության ավերումից հետո կլինի երկիրը 3-րդ անգամ:
Եվ տագնապ է համաերկրային,
որ գալիս է ապագայից՝ «sos» հիշեցնող գույժի գերաճած ճիչով.
լսում եմ հստակ՝ ծխուկներով խեղդված մոխրամանիս մեջ,
լուսաբացից առաջ, ու կարևոր չէ, թե որ ժամին:

Մենք վերջից ենք սարսափում, այնտեղ՝ ամեն հմայքից,
և վազում ենք ապագայի վախից, որ տեղ հասնենք.
երեկը այսօր դարձնել մեզ շնորհիր վաղվա մեջ: