Կլեր Կաստիյոնը ծնվել է 1975թ.-ի մայիսի 25-ին Բուլոնիայում: Սկզբում հայտնի է դարձել իբրև մոդել և լուսանկարիչ: Գրում է 2000 թվականից: Հրատարակել է «Տիկնիկը, որը հազում է» դրա-ման, ինչպես նաև 8 վեպ, որոնցից յուրաքանչյուրն արժանացել է քննադատների բարձր գնահա-տանքին: «Միջատը» և «Մի խանգարեք սրտիկին սիրել» ստեղծագործությունները կարճ պատմ-վածքների երկու հավաքածուներ են ֆրանսիական արդի գրականության «հմայիչ հեշ» Կլեր Կաս-տիյոնից: Նրա նովելներն ուզում ես համեմատել վարդից ու տատասկափշից կազմված պսակի հետ: Դրանք պատմություններ են տղամարդկանց և կանանց մասին, ծնողների և զավակների` ա-մենամտերիմ մարդկանց` չափազանց օտարացած միմյանց նկատմամբ: Նրանց մեջ կա և՛ քնք-շություն, և՛ ցավ, դաժանություն և սեր, որտեղ վախն ու ատելությունը միախառնվել են` դառնա-լով ամողջականություն ստեղծելու ցնցող, սարսափելի և փառահեղ աշխարհ, աշխարհ, որն իր մեջ է ներառում բոդլերյան «Չարի ծաղիկներ»- ի թունավոր, անորոշ բույրը:
Նուրբ է, զգյագրգիռ, բարկահամ, տագնապալից, անթույլատրելի, արատավոր ընթերցանություն է նրանց համար, ովքեր հասկանում են…
«Միջատը» պատմվածքների հավաքածուն թարգմանվել է 17 լեզուներով և դարձել բեստսելեր Ֆրանսիայում և եվրոպական այլ երկրներում:
Այս առավոտ Բախ կամ ժամերգություն լսելու փոխարեն ցանկացա ունկնդրել մեկ այլ թեթև ու գեղեցիկ, ոչ այնքան ռիթմիկ երաժշտություն, բայց ոչինչ չստացվեց… նա փոխեց ձայ-նապնակը: Ծանրացած նստել է, ծոծրակն առաջ մեկնել, բերանն օ- ի նման բացել ու օղակներով ծուխ է բաց թողնում: Ոտքը ոտքին գցած առաստաղին է նայում, իսկ ինչ վերաբերում է ինձ, ես նույնիսկ մտադիր էլ չէի հարցնել, թե որտեղ էր մտովի, բաց գույնի զգեստ եմ ընտրում, երգում միջանցքում, պատմություններ եմ պատմում, հետաքրքրվում` տեսնես կանձրևի այսօր: Գիտեմ, որ նրան այլևս ոչինչ չի հետաքրքրում այս աշխարհում: Ասում եմ, որ լավ կլինի վաղը շուտ պար-կենք. պետք է շուտ վեր կենանք որպեսզի պահարան ընտրենք: Մտապահում է բառերս, անաղ-մուկ հավանություն տալիս` մարմնով մեկ տեղում ետ ու առաջ շարժվելով: Ցանկացա երաժշ-տության ձայնն իջեցնել, մատը շարժեց. ակնհայտ անհամաձայնության նշան էր: Հագնվեցի ու ի-րեն ներկայանալով` ակնկալում եմ համապատասխան ժպիտ ու ներդաշնակ համաձայնություն մինչդեռ նա քրտնում է, շնչահեղձ լինում, սառը հյութից մրսում, վախենում է ինչ-որ բանից, հա-ռաչում, վեր է կենում, վերջապես դուրս ենք գալիս: Պետք է կանգնենք ճանապարհին` ծաղիկներ գնելու.
-Իս՞կ գինի կամ կարկանդակ,- նորից գլուխն է տմբտմբացնում` այլևս անկարող լինելով ա-յո կամ ոչ ասելու: Շոշափելով սեղմում է ռադիոյի կոճակը, բարձրացնում երաժշտության ու սրտիս ձայնը:
Պետք է մինչև ճաշը հասնենք: Հարյուր կիլոմետր ունենք անցնելու, չքրտնելն անխուսափե-լի է, իսկ նա չի շոգում: Երբեմն պատուհանը լրիվ բաց է անում և իսկույն ևեթ փակում. մրսում է: Ձեռքս նրա ազդրին դրած ու գլուխս հենած ուսին` գիտեմ` չպետք է հարցնեմ ինչ է պատահել. ա-սես ոչինչ էլ չի եղել, պատմում էի այն մասին, թե ինչպես եմ պատկերացնում մեր հաջորդ արձա-կուրդները: Մտածեցի Հունաստանի մասին. գեղեցիկ տեսարանով, նավահանգստով մի վայր պի-տի գտնեի նրա համար, ուր ծովը սփռվելու էր մեր ոտքերի առջև: Եթե ոչ, ապա սար էինք բարձ-րանալու: Թեև վախենում էի նրա մրսելուց:
-Հիվանդ չեմ,- պատասխանեց նա` միանգամայն ցածր ձայնով:
Երազում էի տան իմ մասնաբաժինն ունենալ, թեև մարդիկ կարող են դեմ լինել դրան: Գի-տեմ` առավոտյան շատախոսել չի սիրում, նախաճաշից հետո կարող է ամփոփվել իր մեջ ու մինչ երեկո սպասել պատուհանի առջև կանգնած, կամ փորի վրա ձեռքերը խաչած պառկել: Մութն ընկնելուն պես դուրս է գալիս քայլելու: Կարևորն այն չէ, որ, երբեմն կորչում է դրսում կամ մնում նստարանի վրա, այլ` հսկայական դաշտավայրերը հատող աչքերը, նավամատույցի եզրին կանգ-նած մնալը, հոտոտելը: Սիրտը հիվանդ է, հոգին` վիրավոր, թեև ասում է, որ լավ է: Նախաճաշի ընթացքում ընկերները փորձում են սթափեցնել նրան` ասելով.
-Գնացի՛նք, արի զբոսնենք լա՞վ, ամեն ինչ կարգի՞ն է:
Բնականաբար ո՛չ. պարզապես այլ կերպ լինել չի կարող: Սկզբում կարծում էի` կանցնի, նրան սիրելն էլ բավական էր, բայց նմանօրինակ կենսակերպը շարունակվում է մինչ այսօր ու կար-ծես վերջ չունի. բայց… Պատահում է, որ շունչ առնելուց հետո շփոթվում, շնորհակալություն է հայտնում: Ուստի ստեղծված իրավիճակում ընկերներն են ինձ նեցուկ լինում.
-Չե՞ս կարծում, որ նա ավելի լավ է, դու՛, դու՛ ինչպե՞ս ես:
Իմ պատասխանն ասես որովայնից ելնող աղմուկ լինի, որը բնորոշ է քաղցած մարդուն:
Լցակայանում իջնում է մեքենան լիցքավորելու: Մինչև լիցքավորելը մի պահ սպասում է, ապա տեսնում մի գունատ երեխայի, որը դժվարությամբ է առաջ շարժվում: Գլուխս շրջում եմ, ասես ապտակելու էր ինձ: Այլևս չեմ կարողանում տեսնել ցավից տանջվող նրա մարմինը, իսկ երբ դիպչում է ինձ, զգում եմ, որ ինքն իրենից փախչել չի կարողանում: Երբեմն մտածում եմ` պատ-ճառը գուցե իմ չափազանց մեղմ, բայց և պարտադրող ներկայությունն է, որ իրեն ստիպում է լռել:
Վաճառասեղանի վրա մի տուփ կարկանդակ է ընտրում, հետո դնում տեղը, ապա կրկին վերցնում, այնուհետ փոքր-ինչ հեռվում գտնելով մեկ ուրիշը` գուցե ավելի մեծը, բացում այն, սկսում ուտել միայն այն ժամանակ, երբ մարդիկ դադարում են կատակել: Նյարդայնանում է, ոտ-քերով գետինը դոփում, չկարողանալով հանդուրժել իր ներկայությամբ արվող կատակներն, ա-րագ վճարելու փոխարեն: Նա դիտավորյալ մանրադրամը գետնին է գցում, իսկ երբ կռանում է վերցնելու, վայրագորեն բռնում է այն մարդուն, ով իրեն օգնելու էր եկել: Գլուխը նորից խոնար-հում է, գալիս է ինձ մոտ` կարկանդակների տուփը թեթև ուտեստի նման կրծքին սեղմած: Թափթփված վերնաշապիկով, խոժոռ հոնքերով ու լարված շրթունքներով` նայում է մեքենային, նստելով շրխկացնում է փոքրիկ դուռը, աղմուկից ցնցվում, իսկ երբ բանալին գցում է, սկսում է շոշափելով փնտրել, նյարդայնանում է, կորցնում հարբերությունը, մթության մեջ որոնում իր նստարանի, ոտնակների տակ, և երբ փորձում եմ իրեն օգնել, հրաժարվում է ասելով` ո՛չ, կարծես վախենալով, որ այլ պահեստամասերի կդիպչեմ: Հառաչում է ու մեքենան տեղից պոկում: Պա-տասխան չակնկալելով հարցնում եմ.
-Լա՞վ ես:
Մտովի ինքս ինձ խոստովանում եմ, որ ուզում եմ անել դա…
-Ես լքում եմ քեզ,- ասում եմ առանց նրան նայելու: Ժպտում է: Նրան չեմ տեսնում, բայց գիտեմ, որ այդպես է: Աչքերը ողողվում են այս առավոտ առաստաղի վրա պատկերվող օղակների նման հսկայական կախ ընկնող արցունքներով:
Ֆրանսերենից թարգմանեց ԼԻԼԻԹ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԸ