Մարիին

«Դեռ լույսով մտնելով մետրո, հասնում եմ «Երիտասարդական» և դուրս գալիս արդեն մութ, բոլորովին այլ քաղաք, որում, չնայած տեսողական անպարզություններին, մեկ է, չեմ կորչի»1, – ասացիր` քչփորելով մոխրամանի հատակը: Ափով ծածկեցի մոխրամանը` մի՛ արա, Շա՛շ: Ձեռքդ կտրուկ հետ քաշեցիր ու հենց նոր արթնացածի պես սկսեցիր ուսումնասիրել սրճարանի կահավորանքը` մտքիդ մեջ լուսանկարելով դուրեկան մասերը: Հայացքով չափեցիր կարմրավուն փայտե դռան բարձրությունը, որով հայրդ առանց կռանալու, հաստատ, չէր անցնի, նկատեցիր անապահով երեխայի լուսանկարը մուտքի առաջ տեղադրված թափանցիկ դրամատուփին, հաշվեցիր կրեմագույն պաստառներին փակցված ձայնապնակները, աչքի անցկացրեցիր պահարանի դարակներին շարված ձեռագործ հուշանվերներն ու, ձեռքերդ շրջանակի պես դիմացդ պահելով, ինչ-որ բան լուսանկարեցիր մեջքիս ետևում` փակելով ձախ աչքդ` չխկ-չխկ: Հետո դժգոհ դեմքի արտահայտությամբ վերադարձար մոխրամանի պարունակությանն ու շարունակեցիր հորինել գիշերային զբոսանքի պատմությունը:
Մտովի անցնում ես «Պապլավոկի» կողքով, թեքվում Մաշտոցի պողոտա ու քայլերդ ուղղում «Պրոցես»` անձեռոցիկ մանրացնելով մոխրամանի մեջ: Հիշում ես, որ նախշուն ձեռնոցներդ տանն ես թողել, չնայած վճռականորեն որոշել էիր չմոռանալ` վախենալով, որ նկարելիս անպաշտպան ձեռքերդ կսառեն, մաշկդ կչորանա ու կթեփոտվի: Փողոցն անցնելիս բեռնատարի վարորդը վառվող ծխախոտը ընթացքից շպրտում է ոտքերիդ առաջ: Ուզում ես համարները լուսանկարել, բայց մտափոխվելով կռանում ու նկարում ես ծխագլանակի մնացորդը` իբրև հանցանշան: Վերջում կրունկով տրորում ես գլանակը, նայում ձախ, հետո` աջ ու շուտ-շուտ քայլում ես հանդիպակաց այգին:
Այգու մթության մեջ նշմարում ես աղբարկղից դուրս ցցված վարդ` փայլուն, ցելոֆանե «կուլոկի» մեջ, երբ բարձրացնում ես խցիկը, փողոցի կողմից բացականչություններ են ականջիդ հասնում` բոզե՜րը: Առանց շրջվելու նկարում ու առաջ ես շարժվում: Երթևեկության աղմուկից հետո այգին լուռ է թվում, միայն ոտնաձայներդ ու քթիդ ֆսֆսոցն են լսվում կիսախավարի մեջ: Ծառուղու վերջում կողմնային տեսողոթյամբ նկատում ես ծառին միզող, թիկնեղ տղամարդու ուրվագիծ` նման զուգարարաններին փակցվող նշանի, ու երկու ձեռքով պինդ բռնում ես խցիկի ուսագոտին: Այգուց դուրս գալով` հայտնվում ես նրբանցքում, որի մի կողմում խիտ շարքով մեքենաներ են կայանված, իսկ նեղլիկ անցուղում մի քանի մեծ, սև շներ են վազվզում: Հանկարծ միանում է մեքենաներից մեկի ազդանշանը, շները հավաքվում են դրա շուրջն ու սկսում միաբերան ոռնալ ու վնգստալ: Շունչդ պահած անցնում ու դուրս ես գալիս ճիշտ «Պրոցեսի» դիմաց:
«Պրոցեսում» նկարում ես վաճառասեղանի վերևում շարված փայլուն շշերը, պատերին կպցրած անծանոթ դեմքերով թղթադրամները, մարդաչափ լուսամփոփը, ձանձրացող զույգին, աչքով անող բարմենին ու թմբլիկ մատուցողուհուն: Գարեջուր ես խմում, ծխում ես` անծանոթներից կրակ ուզելով: «….Մոտենում էր 12-ը….»2: Հիշո՞ւմ ես` ժամանակին տուն կգնաս, Շա՛շ: Մատուցողուհին նայում է գոգիդ խցիկին ու ժպտում` ուզում է խոսել: Սիրուն ես, չաղ չես, չնայած` կոնքերդ լայն են` բազմազավակ կնոջ նման: Մաշկդ էլ ա լավը, կլինի` կպնե՞մ: Չեք տեսնվո՞ւմ, չեք հանդիպո՞ւմ, նկատի ունեմ` տեսնվո՞ւմ եք, հանդիպո՞ւմ եք: Երեկ ստեղ էր, ջրծաղիկից քրքրված թշերով մեկի հետ: Սկզբում դուդու խմեցին, հետո` գարեջուր: Բարձր ծիծաղում էին, մեկ-մեկ էլ` իրար ականջի գաղտնի բաներ էին փսփսում: Թեյավճար չթողեցին: Մի բան հարցնեմ` ինչի՞ բաժանվեցիք, բայց մի ասա, եթե անձնական ա: Կներես, պատվերն ընդունեմ ու գամ…
Դուրս ես գալիս` աստիճանների վրա փոքր ափերդ սեղմելով գրպաններիդ` հեռախոս, լույսով կրակայրիչ, փափուկ տուփով ծխախոտ, կարմիր ժապավենով բանալի, մի քանի սառնաշաքար… Ձեռնոցներդ չկան` տանն ես թողել: Դրսում սառը օդը վզիցդ ու թևքերիցդ լցվում է ներս: Սրթսրթալով բարձրացնում ես օձիքդ ու վեր քաշում վրայիցդ ընկնող տաբատը, ապա մոխրոտ մատներով ականջակալները խցկում ես ականջներդ ու սկսում քայլել: Փողոցն անցնելիս չես լսում բուսակեր-հեծանվորդի զնգ-զնգոցը: Ընկնում էիր տակը, մեռնեիր, Շա՛շ: Սառույցի վրա չսայթաքելու համար` քստքստացնում ես մինչև Շրջանային ու, չնայած երաժշտությունը դադարում է մի քանի խաչմերուկ անց, բայց ձեռքերդ գրպաններիցդ դուրս չես հանում:
«Ափթաունի» շեմն անցնելիս ակնոցիդ ոսպնյակները միանգամից եղյամակալում են: Մի պահ կանգնում ես միջանցքում, շունչ ես առնում, ակնոցդ բարձրացնում ես ճակատիդ ու սառած մատներով մի կերպ վառում ես ծխախոտդ: Շա՛շ, ծխելը կրծքի քաղցկեղ է առաջացնում: Դռների մոտ կանգնած ոստիկանը տուտուզիդ նայելով բարձրաձայն հորանջում է: Առաջանալով նկատում ես սեղաններին մնացած կրեմով տորթի մնացորդներն ու ծխի հետ խառնված կծվահոտը, որը, հաստատ, կկպնի շորերիդ ու կարճ, ֆենած մազերիդ: Կենտրոնական սեղանի մոտ նստած բարձրահասակ տիպն աննկատ ծխախոտի մնացորդներ է գցում դիմացի սեղանի կնոջ գլխանոցը: Իր երկու կողմի աղջիկները գրեթե միաժամանակ փռթկում են` բերանները պինդ փակելով: Նրանց սեղանի կողքով անցնելիս` տրորում ես աչքերդ, իբր` ծխախոտիցդ բարձրացող ծուխը լցվեց:
Երկար սեղանի շուրջ նստածների մեկը, տեսնելով գլխիցդ մեծ խցիկը, բռնում է արմունկդ` մեզ կնկարե՞ս: Չես մերժում, նկարում ես բռնկումով` այնպես, որ երևան սեղանի անկյունում կուտակված շշերն ու տորթի մեջտեղի կլորը: Ձեռքդ բռնողը թարթում է, մեկ անգամ էլ ես նկարում: Երբ հարցնում են` որ թերթից ես, առաջ ես գալիս ու մոխիրը կտցնում գարեջրի դատարկ շշի մեջ: Խոստանում ես ուղարկել նկարներն ու հեռանում` մտածելով, որ լավ տպավորություն թողեցիր:
Նստում ես չսրբած սեղանի առաջ, խցիկը սեղմում ծնկներիդ արանքն ու ծխախոտի կոթը ծամծմելով, ջնջում անհաջող նկարները: Կտա՞ս նայեմ: Հանում ես ականջակալներից մեկն ու բարձրացնում հայացքդ` բոյովն է: Ասում եմ` կտա՞ս նայեմ ապարատդ: Առանց ուսագոտին հանելու խցիկն իրեն ես մեկնում: Ինչո՞ւ ես մենակ, չունե՞ս սիրած, կխմե՞ս մի բան: Ես էլ չունեմ, բայց ժամանակին սիրում էի մեր դասարանի օրինակելի աշակերտուհուն: Առաջին դասարանից իրեն տուն էի ուղեկցում, ճանապարհին բռնում էի ծանր պայուսակը, մեկ-մեկ դասասեղանի տակ թաքուն իրար ձեռք էինք բռնում, բանաստեղծություններ էի գրում հոտով թղթերի վրա, կինո էինք գնում կիրակի օրերին, ինչքա՜ն կռիվների եմ մասնակցել իր համար: Երբ գնացի բանակ, խոստացավ, որ կսպասի, բայց զորացրման նախորդ օրը թերթերից իմացա, որ պսակվել ա իրենից երեսուն տարի մեծ ՀՀԿ-ական պատգամավորի հետ: Ուզեցի կախվել` չստացվեց, դատեցին ծառայությունից խուսափելու համար: Երբ գաղութում էի, բացիկներ էին ուղարկում` իրենց լուսանկարները, որտեղ չտեսնված դիրքերով սեքս են անում, զզվելի բաներ էին, բայց մի քանիսը դեռ պահում եմ: Ուզո՞ւմ ես` ցույց տամ: Հաստա՞տ բան չես խմի: Որ պրծնես, արի, մեր հետ նստի: Գլուխդ կախել ես, ձևացնում ես, թե փոփոխում ես խցիկի կարգավորումները: Երբ բարձրահասակը հեռանում է, նայում ես շուրջդ, նստած դիրքից երկու-երեք լղոզված նկար ես անում ու վեր կենում:
Դուրս գալիս` ուզում ես ձեռքդ գլխանոցով կնոջ ուսին դնել, բայց վախենում ես: Մուտքի մոտ ոստիկանը բռունցքները խոթել է բաճկոնի գրպանները, փորը ցցել ու վիշապի պես կանգնել է առաջդ, չի թողնում դուրս գաս: Աչքերդ կկոցելով իրեն ես նայում, փորձում ես դեմքիդ խիստ արտահայտություն տալ, ձեռքդ մեխանիկորեն ձգվում է ծխախոտով գրպանդ, ասես` ատրճանակ ես հանելու: Ոստիկանը նկատում է լուրջ խցիկդ և մի կողմ քաշվում, իսկ դու հաղթողի կեցվածքով դուրս ես գալիս ու շեմն անցնելիս կիսաձայն հայհոյում` բո՛զ:
Ցուրտն ավելի է սաստկացել: Կմրսես, կհիվանդանաս, Շա՛շ: Փողոցի անկյունում գրեթե բախվում ես ծխից սևացած վերարկուով մեկի հետ, ով առանց շրջվելու շարունակում է ճանապարհը` քթի տակ ինչ-որ բան փնթփնթալով: Ցրտից դողդողալով ու կռճտացնելով հասնում ես Հյուսիսային պողոտա, մի պահ կանգնում ես սինթեզատոր նվագող կնոջ դիմաց, համարյա խղճում ես ու շարունակում քայլել` մտածելով, որ խղճալը լավ բան չէ: Մոտենում ես սրճարանին, որտեղ պատերին ամենասիրուն ձայնապնակներն են փակցված, իսկ մուտքի առաջ մրոտ երեսով երեխայի նկար կա, որը կուզեիր դու լուսանկարած լինել: Սրճարանը դրսից ավելի ջերմ է թվում, ներս մտնելով ակնոցդ հանում ես ու տհաճությամբ հիշում, որ այստեղ չեն ծխում:
«Դեռ լույսով մտնելով մետրո, հասնում եմ «Երիտասարդական» և դուրս գալիս արդեն մութ, բոլորովին այլ քաղաք….»3, – ասացիր` քչփորելով մոխրամանի հատակը: Ափով ծածկեցի մոխրամանը` մի՛ արա, Շա՛շ: Գիտե՞ս` ինչպես սեղանին ընկած մոխիրը առանց փշրելու մոխրամանի մեջ տանել: Պետք է ցուցամատդ կպցնես նախ լեզվիդ ծայրին, ապա մոտեցնես մոխիրին: Մագնիսի պես կկպնի ցուցամատիդ ու կարող ես առանց վնասելու գցել մոխրամանի մեջ, բա՛, Շա՛շ: «….Մենք դուրս եկանք Երևանի ամենաջերմ ակումբից` կյանքի նշաններ փնտրելով դրսում: (…) Գիշերը քաղաքի սիրտը հանգիստ` հազիվ նկատելի է զարկում, արյունը փողոց-երակներով հանդարտ է հոսում: Իսկ հատուկենտ պատահարներն ու մարդիկ կարծես գիշերային` խոր քնի երազներ լինեն, որոնք, արթնանալով, երբեք չեն հիշվում»:4
———————
1. «Երբ գալիս է գիշերը», Լ. Թովմասյան («Երևան» #10(20), 2013)
2. Նույն տեղում:
3. Նույն տեղում:
4. Նույն տեղում: